Scoring kredytowy – czym jest a czym nie jest i jaki ma wpływ na zdolność kredytową.
Klienci, podczas pierwszej rozmowy bardzo często skarżą się na dezorietnację, którą wywołują u nich diametralnie różne kwoty, które otrzymują próbując obliczyć swoją zdolność kredytową na własną rękę lub posiłkując się internetowymi kalkulatorami. Niezgodności sięgają nawet kilkucet tysiący złotych. Często osoby przekonane o posiadanej wysokiej zdolności składają wniosek kredytowy i dostają decyzję negatywną, albo kwota jest obcinana. Dlaczego tak się dzieje? W większości przypadków winowajcą jest źle założony scoring kredytowy. Czy jest tu jakaś prawidłowość? Tak, zdolność można policzyć w prawidłowy sposób.
Czego można się dowiedzieć z poniższego artykułu?
- czym jest scoring
- jak oblicza się scoring kredytowy
- dlaczego zdolność kredytowa jest często źle obliczona
- jak wpłynąć na swój scoring
Czym jest scoring kredytowy?
Najprościej rzecz ujmując scoring jest oceną wiarygodności kredytowej. Jego zadaniem jest określić prawdopodobieństwo terminowego spłacania kredytu. Najczęściej jest wyrażany w formie oceny punktowej. Warto pamiętać, że scoring zaczytany z BIK nie musi pokrywać się z scoringiem nadamy przez bank. Każdy bank ma swój system obliczania wiarygodności kredytowej i z punktu widzenia banku jest to przewaga konkurencyjna.
Kto i kiedy oblicza scoring przy złożeniu wniosku o kredyt hipoteczny?
Scoring kredytowy jest obliczany przez algorytm już na etapie rejestrowania wniosku przez pośrednika lub po tym, gdy wniosek trafia do analityka. Wtedy są pobierane bazy gospodarcze, takie jak BIK, BIG, KRD, Rejestr Bankowy itp. Ważność scoringu i oceny wiarygodności transakcji może być podkreślona przez fakt, że w razie wątpliwości co do decyzji kredytowej, analityk może przekazać sprawę do analityka wyższego szczebla na tzw. rozszerzoną analizę.
Czy dobry BIK poprawia mój scoring? Czy brak historii kredytowej obniża mój scoring?
To chyba jedno z najczęściej zadawanych pytań w trakcie mojej kariery zawodowej. Odpowiedź wymaga kontekstu.
BIK (Biuro Informacji Kredytowej) to prywatne przedsiębiorstwo założone przez Związek Banków Polskich, którego zadaniem jest zbieranie, przetwarzanie i udostępnianie informacji o historii kredytowej klientów banków. Nie wszyscy jednak posiadają ocenę punktową w BIK, ponieważ jeśli produkt dłużny posiadamy zbyt krótko, system może mieć za mało informacji, aby wygenerować ocenę. Brak historii kredytowej nie dyskwalifikuje nas z możliwości uzyskania kredytu, ale w pewnych przypadkach może pomóc. Jeśli bank będzie miał wątpliwości co do stabilnej sytuacji kredytobiorcy zgodnie z modelem ryzyka, pozytywna historia kredytowa może przeważyć.
Różnice w grupie potencjalnych kredytobiorców są ogromne co pozwala tylko powiedzieć, że bank weźmie pod uwagę wszystko w mniejszym lub większym stopniu i brak historii kredytowej nie dyskwalifikuje, ale może pomóc. BIK nie jest jedyną bazą którą weryfikuje bank. Warto wiedzieć że banki mają swój system oceny i punkty BIK nie przekładają się 1:1. Banki mają różne algorytmy do różnych produktów i co ciekawe przy kredytach gotówkowych historia kredytowa jest brana pod uwagę dużo bardziej co może wyjaśniać powszechne przekonanie opisane wyżej.
Najlepiej zobrazować te zależności prostym przykładem.
Małżeństwo, zarabiające na umowach o pracę w branży IT, z 8 letnim doświadczeniem na rynku pracy, po 30 roku życia będzie miało lepszą ocenę punktową niż singiel z 2 letnim stażem pracy w branży motoryzacyjnej, w wieku 23 lat. W przypadku małzeństwa, brak historii kredytowej będzie marginalnym czynnikiem. W przypadku singla może zadecydować o udzieleniu kredytu. Proszę mnie nie posądzać o dyskryminację singli. Chciałem pokazać, że na wiarygodność kredytową zdecydowanie ma wpływ drugi kredytobioerca, staż pracy, wiek oraz branża w której pracujemy.
Jak oblicza się scoring?
Najpierw należy powiedzieć, że wyróżniamy dwa główne rodzaje scoringu:
- Behawioralny – obejmujący dotychczasową historię obsługi długu
- Aplikacyjny – obejmujący dane osobiste i majątkowe takie jak:
- wykształcenie
- wiek
- doświadczenie zawodowe
- miejsce zamieszkania
- liczba osób na utrzymaniu kredytobiorcy
- stabilność zatrudnienia
Jest to tylko część informacji które bank analizuje dla oceny wiarygodności kredytowej.
Gdzie jest problem i po co ten artykuł?
Jego celem jest zwrócenie uwagi na fakt, że z punktu widzenia banku umiejętność oceny ryzyka stanowi przewagę konkurencyjną, a żaden bank nie ujawnia, jak poszczególne składowe są oceniane przez algorytm. To zdanie tłumaczy szereg sytuacji, w których wnioskodawca otrzymuje informację od pośrednika lub pracownika banku o swojej zdolności kredytowej, która później podczas analizy ulega obniżeniu. Jedną z kluczowych umiejętności pośrednika kredytowego jest umiejętność przewidzenia, do jakiej grupy scoringowej zostanie przydzielony klient. Skoro nie istnieje możliwość zapoznania się z systemem oceniającym ryzyko, pośrednik może opierać się tylko na swoim doświadczeniu zawodowym. Scoring nie jest oceniany w sposób zero-jedynkowy. Istnieją zakresy ocen punktowych, dzięki którym klient otrzymuje określony rating, czyli ocenę wiarygodności kredytowej.
Po co pośrednikowi taka wiedza? Przecież jest kalkulator banku.
No właśnie. Nie każdy bank daje możliwość wcześniejszej rejestracji wniosku w systemie, gdzie wstępnie podawana jest informacja w jakiej wysokości obliczono stabilny dochód. I tu dochodzimy do sedna sprawy – absolutna większość kalkulatorów zdolności kredytowej podaje wynik zakładając najlepszą ocenę scoringową. Warto wiedzieć, że dane finansowe nie wystarczą do kompletnej oceny. Bank weźmie również pod uwagę rodzaj nabywanej nieruchomości. Dla przykładu, 200 metrowy dom stanowi mniej płynny segment rynku niż 40 metrowe mieszkanie i ta różnica zdecydowanie wpływa na ocenę ryzyka przez bank.
Mając to na uwadze dobrze jest wiedzieć w jakiej rozpiętości ma się nasza zdolność kredytowa w zależności od tego jaką ocenę ratingową otrzymamy.
Jak to sprawdzić?
Banki wprowadzają pojęcie DTI (debt to income). Jest to informacja o tym jaki procent dochodu dyspozycyjnego (dochód gospodarstwa domowego – koszty utrzymania) bank może przyjąć do obsługi raty.
Wzór na DTI wygląda następująco:
DTI = ((suma zobowiązań + rata potencjalnego kredytu) / dochód netto) *100%
Warto wiedzieć że banki przyjmują progiDTI dla konkretnych ocen ratingowych, najczęściej – A B C D
Poniższa tabela obrazuje jakie progi DTI bank przyjmie w zależności od ilości kredytobiorców i oceny scoringowej.
Dlaczego pośrednik powinien zadać Ci jak najwięcej pytań?
Dlatego, że jeśli rozumie opisane wyżej mechanizmy wie, że dzięki informacjom czego może się spodziewać przyszły kredytobiorca. To w jakiej firmie pracuje, ile ta firma zatrudnia osób, w jakiej gałęzi rynku działa jest ważne. Szczegóły pomagają lepiej umiejscowić klienta i dokładnie obliczyć jego zdolność kredytową i wziąć pod uwagę o ile, może się ona zmienić. To z kolei prowadzi do uniknięcia frustracji czy rozczarowań oraz pomaga lepiej się przygotować do procesu a w konsekwencji zmniejsza poziom niepewności i dyskomfortu w trakcie oczekiwania na decyzję.
Jeśli chcesz mieć pewność co do swojej zdolności kredytowej zapraszamy do nas. Gwarantujemy dbałość o detale jakiej nigdy nie doświadczyłeś na rynku usług.
